De pest –ook wel builenpest genoemd- is een door rattenvlooien overgebrachte bacteriële infectieziekte die in het verleden meerdere malen voor enorme pandemieën heeft gezorgd. De meest beruchte daarvan was de zogenoemde Zwarte Dood, die in de veertiende eeuw Europa en Azie teisterde, en die de bevolking in sommige dichtbevolkte gebieden decimeerde.
Maar wat altijd een beetje een raadsel is gebleven is waarom sommige mensen stierven, en anderen niet, zelfs niet als ze voortdurend met pestlijders in contact waren. Onlangs hebben wetenschappers uit Canada, de Verenigde Staten en Frankrijk aan de hand van een genetische analyse de mogelijke verklaring ontrafeld. Alles draait om vier bepaalde genen, die betrokken zijn bij eiwitten voor het afweersysteem. Dankzij die genen kon iemand een zekere bescherming tegen de pestbacil hebben, of er juist extra bevattelijk voor zijn. Het onderzoek is recent gepubliceerd in wetenschapstijdschrift Nature.
De onderzoekers keken specifiek naar oude, bewaard gebleven DNA-profielen van inwoners van Londen die ofwel voor of door de pestepidemie stierven, of die pas na de pandemie overleden. Een aantal van de DNA-monsters kwam uit de zogenoemde ‘pestputten’, massagraven voor pestslachtoffers uit 1348 en 1349. Ook werden DNA-monsters uit Denemarken uit diezelfde periode geanalyseerd.
De onderzoekers ontdekten dat mensen met twee identieke kopieën van het immuungen ERAP2 de pandemie opvallend vaak overleefden. Het ERAP2-gen blijkt proteïnen af te scheiden die bijzonder effectief zijn tegen de pestbacil Yersinia pestis. Mensen met een dubbel ERAP2 –gen (met andere woorden, mensen die het gen van zowel hun vader als hun moeder geërfd hadden) hadden een tot wel 50% grotere kans om de ziekte te overleven.
Maar er is een keerzijde aan de medaille, merken de auteurs op. Sinds de 14de eeuw is het menselijk immuunsysteem sterk geëvolueerd, en daarnaast is met de opkomst van antibiotica de pest zo goed als geneutraliseerd. Het gen dat ons ooit zo goed beschermde tegen de aloude ziekteverwekker blijkt nu vooral bekend te staan als een gen dat in verband wordt gebracht met een grotere kans op auto-immuunziekten zoals reumatoïde artritis en de ziekte van Crohn.
Referenties
Lees meer over het onderzoek in een persbericht van de McMaster universiteit in Hamilton, Canada
Naar boven
