In 2010 stelde de WHO een actieplan op, dat ertoe moest leiden dat in 2020 75% van de patiënten met extensief resistente tuberculose succesvol behandeld zou worden. Uit een eerdere systematische review en meta-analyse bleek dit voor slechts 43,7% van deze patiënten het geval. Tijdens het congres van de European Respiratory Society werden nieuwe gepoolde effectschattingen gepresenteerd.
Extensief resistente tuberculose (XDR-tbc) is moeilijk te behandelen en de behandeling gaat vaak gepaard met ernstige bijwerkingen en zwaarvallende regimes, waaronder dagelijkse injecties. Patiënten met XDR-tbc hebben aanzienlijk slechtere behandeluitkomsten dan patiënten met minder medicatieresistente vormen van tbc. Mede door de goedkeuring van het zogenoemde BPal-regime – bestaande uit de medicijnen bedaquiline, pretomanid en linezolid – is in 2021 de WHO-definitie van XDR-tbc uit 2006 gewijzigd in tbc die wordt veroorzaakt door een stam van Mycobacterium tuberculosis die resistentie is tegen rifampicine en isoniazide, één van de fluoroquinolonen en ten minste één ander klasse A-geneesmiddel (levofloxacine, moxifloxacine, bedaquiline of linezolid).
De onderzoekers verrichtten een systematische review van observationele en gerandomiseerde studies die gepubliceerd waren in de periode van 1 januari 2005 tot 3 april 2023. Er werd gezocht in PubMed/MEDLINE, Scopus, Web of Science en Embase naar relevante studies die betrekking hadden op ten minste 10 niet-zwangere, volwassen patiënten met pre-XDR-tbc en/of XDR-tbc volgens de WHO-definitie uit 2006 of 2021. Conform de WHO-definitie werd onderscheid gemaakt tussen een ‘succesvolle behandeluitkomst’ (genezen of behandeling voltooid) en een ‘niet-succesvolle uitkomst’ (behandeling gefaald of patiënt voortijdig uitgevallen of overleden). Om een inschatting te kunnen maken van de behandeluitkomsten van patiënten met (pre-)XDR-tbc werd een meta-analyse uitgevoerd, met gebruikmaking van een ‘random-effects’-model.
De onderzoekers beoordeelden 5.056 studies, waarvan 94 relevante studies uit 26 landen met in totaal 10.223 patiënten met XDR-tbc. Bij 44,2% (95%-BI: 38,3-50,3) van deze patiënten was de behandeling succesvol. Sensitiviteitsanalysen resulteerden consistent in vergelijkbare effectschattingen. Er werd een lichte verbetering in behandeluitkomsten waargenomen na 2013. In 25 onderzoeken werden de behandeluitkomsten van in totaal 3.564 patiënten met pre-XDR-tbc gerapporteerd. Bij 63,3% (95%-BI: 43,1-72,5) van deze patiënten was de behandeling succesvol.
Uit deze systematische review en meta-analyse blijkt dat wereldwijd bij 44,2% van de patiënten met XDR-tbc sprake is van een succesvolle behandeluitkomst. Dit percentage ligt ver beneden het percentage (75%) dat door de WHO wordt nagestreefd. Geruststellend is dat de behandeluitkomsten licht zijn verbeterd na 2013 en dat in de huidige analysen geen gegevens van het veelbelovende BPaL-regime zijn meegenomen.
Referentie
Pedersen OS, et al. Global treatment outcomes of extensively drug-resistant tuberculosis in adults: a systematic review and meta-analysis. Gepresenteerd tijdens ERS 2023; abstract 860.
Naar boven
