TvI - jaargang 10, nummer 5, oktober 2015
dr. M. Roestenberg
Een effectief malariavaccin kan een belangrijke bijdrage leveren aan het uitbannen van malaria. Recentelijk werd ’s werelds eerste malariavaccin door de European Medicines Agency (EMA) goedgekeurd voor gebruik in Afrika. Dit vaccin, genaamd RTS,S, vertoonde in fase III-studies een effectiviteit van 30–50% voor klinische malaria. Het is opgebouwd uit het circumsporozoïet-eiwit van het speekselklierstadium (sporozoïet) van de parasiet en biedt bescherming tegen de vroege ontwikkeling van de parasiet in de menselijke lever. Dit in tegenstelling tot vele andere kandidaten die gebruikmaken van bloedstadiumantigenen of antigenen uit de seksuele parasitaire stadia die essentieel zijn voor de overdracht van de parasiet. De ontwikkeling van RTS,S heeft geleid tot de opbouw van een infrastructuur voor klinisch fase III-vaccinonderzoek in Sub-Sahara-Afrika. Het behouden van deze infrastructuur is van belang voor het testen van toekomstige alternatieve of tweedegeneratie-malariavaccins met mogelijk verbeterde effectiviteit. Het klinisch testen van vaccinkandidaten wordt bespoedigd door het gebruik van gecontroleerde malaria-infectiestudies (CHMI). In deze studies worden vrijwilligers gevaccineerd en onder gecontroleerde omstandigheden blootgesteld aan de beten van geïnfecteerde malariamuggen, zodat alleen de beste vaccinkandidaten geselecteerd worden voor grotere veldstudies. Vaccins gericht tegen het sporozoïeten- of leverstadium, met name de levend verzwakte sporozoïetenvaccins, laten de meest veelbelovende effectiviteit zien in CHMI-studies. De ontwikkeling van een effectief malariavaccin kent een aantal problemen. Zo zijn immunologische markers voor bescherming onbekend, waardoor niet gericht gezocht kan worden naar vaccins die de meest optimale immuunrespons opwekken. Daarnaast wordt de ontwikkeling van een effectief vaccin bemoeilijkt door de grote antigene diversiteit van malariaparasieten. De ontwikkeling van een vaccin tegen Plasmodium vivax wordt geremd door het gebrek aan een in-vitrokweek voor deze parasiet. Hoewel de malariavaccinontwikkeling grote vooruitgang boekt, blijft chemoprofylaxe vooralsnog de enige optie om reizigers afdoende te beschermen tegen malaria.
(Tijdschr Infect 2015;10(5):135-43)
Lees verderTvI - jaargang 10, nummer 4, augustus 2015
dr. G.J. Boland , dr. A.C.T.M. Vossen , dr. S. Harkisoen
Het ‘Hepatitis B Surface Antigen’ (HBsAg) is lange tijd alleen als kwalitatieve bepaling gebruikt voor het vaststellen van een infectie met het hepatitis B-virus. In de afgelopen jaren werd de bepaling ook kwantitatief gebruikt. Het ‘Hepatitis B Surface Antigen’ is afkomstig van een RNA-transcript van het cccDNA in de met hepatitis B-virus geïnfecteerde hepatocyten. De replicatie van hepatitis B-virus (vorming van hepatitis B-virus DNA) verloopt via een ander RNA-transcript, het zogenoemde ‘pregenomic RNA’, door reverse-transcriptie. Deze laatste route wordt geremd door nucleos(t)ide analogen. Er wordt verondersteld dat de hoeveelheid ‘Hepatitis B Surface Antigen’ in het serum een betere reflectie is van de hoeveelheid hepatitis B-virus cccDNA in de lever dan het plasma hepatitis B-virus DNA. Kwantificering van het ‘Hepatitis B Surface Antigen’ kan met assays op de Architect-, de Elecsys- of de LIAISON-analysers uitgevoerd worden. Literatuur toont aan dat de verschillende assays goed met elkaar overeenkomen. De klinische relevantie van de kwantificering van het ‘Hepatitis B Surface Antigen’ ligt in de voorspellende waarde voor reactivatie van hepatitis B-virus bij inactief dragerschap en voor het voorspellen van een respons bij antivirale therapie met interferon-alfa en nucleos(t)ide analogen.
(Tijdschr Infect 2015;10(4):94-101)
Lees verderTvI - jaargang 10, nummer 4, augustus 2015
dr. A.A. van Zwet , dr. R.H.T. Nijhuis
Na de ontdekking van Mycoplasma genitalium in 1980 kwam het onderzoek naar de rol van deze bacterie als ziekteverwekker pas in een stroomversnelling na de introductie van de polymerasekettingreactie in de negentiger jaren. Mycoplasma genitalium dient beschouwd te worden als een seksueel overdraagbare aandoening waarbij ziekteverschijnselen kunnen worden overgedragen naar de partner. Wereldwijd is resistentie van Mycoplasma genitalium voor azithromycine een toenemend probleem bij de behandeling van deze infectie.
(Tijdschr Infect 2015;10(4):109-12)
Lees verderTvI - jaargang 10, nummer 4, augustus 2015
dr. F.P.A. Jager , dr. J.J. van Hellemond , dr. L. Slobbe , dr. L.J. Wammes
De zweepworm Trichuris trichiura is een darmparasiet met een wereldwijde prevalentie van een half miljard geïnfecteerde mensen. De meeste infecties zijn asymptomatisch, ernstige infecties kunnen complicaties geven als anemie, colitis of het Trichuris-dysenteriesyndroom. De prevalentie van parasitaire infecties blijkt negatief te correleren met het voorkomen van allergische aandoeningen. Dit valt onder de zogenoemde hygiënehypothese; door een regulatoir netwerk van immuuncellen en cytokines, dat ontstaat tijdens de chronische infectie, lijken parasitaire infecties zoals Trichuris trichiura een beschermend effect te hebben op allergische aandoeningen en auto-immuunziekten. In studieverband worden de eieren van Trichuris suis, de zweepwormsoort die varkens infecteert, ingezet tegen auto-immuunziekten zoals colitis ulcerosa, M. Crohn en multiple sclerose alsmede tegen allergische aandoeningen zoals astma en allergische rhinitis. Ook worden studies verricht om mogelijke uitscheidingsproducten te kunnen isoleren en zo nieuwe medicijnen te ontwikkelen. De recente ontwikkelingen brengen een paradox met zich mee; moet trichuriasis wel behandeld worden?
(Tijdschr Infect 2015;10(4):102-8)
Lees verderTvI - jaargang 10, nummer 3, juni 2015
dr. N.M. van Sorge
Het aantal sterfgevallen veroorzaakt door groep A-streptokokken behoort wereldwijd tot de top 10 van infectiegerelateerde mortaliteit. Groep A-streptokokken veroorzaken een divers spectrum aan klinische ziektebeelden, wat illustreert hoe groot het arsenaal van virulentiefactoren is. Veel van deze factoren interfereren op een specifieke manier met belangrijke aspecten van ons immuunsysteem zoals fagocytose door neutrofielen. Tot op heden is het niet gelukt om een vaccin te ontwikkelen, een proces dat al gaande is sinds de jaren ’20 van de vorige eeuw. Ik bespreek hier de laatste inzichten in de pathogenese van groep-A streptokokken alsmede de belemmeringen en complicaties die ten grondslag liggen aan het ontbreken van een goed werkend vaccin.
(Tijdschr Infect 2015;10(3):65-72)
Lees verderTvI - jaargang 10, nummer 3, juni 2015
drs. C.S. Hakkers
Het starten van vroege effectieve combinatie antiretrovirale therapie tijdens de jeugd beperkt significant de circulerende waardes van proviraal en replicatiecompetent hiv-1 en bevordert het doorlopende verval van virale reservoirs. Voortgezette combinatie antiretrovirale therapie met afname van hiv-1-reservoirs in verloop van tijd zou hiv-1-eradicatiestrategieën kunnen vergemakkelijken.
(Tijdschr Infect 2015;10(3):60-4)
Lees verderTvI - jaargang 10, nummer 2, april 2015
K.R. Wilting , dr. A. Riezebos-Brilman
De ebola-epidemie die sinds december 2013 rondgaat in verschillende landen van West-Afrika is nog steeds gaande. De huidige uitbraak wordt veroorzaakt door een ebolavirus van het subtype Zaïre. Bij geïnfecteerde patiënten lijken vooral ernstige gastro-intestinale klachten op de voorgrond te staan. Er worden mortaliteitscijfers van 50 – 60% beschreven. Op een westerse afdeling Intensive Care lijkt dit lager te zijn. De behandeling bestaat in de eerste plaats uit vochtsuppletie en correctie van de elektrolytstoornissen. Hiernaast werd vanaf de zomer in toenemende mate experimentele antivirale behandeling toegepast. In dit overzichtsartikel bespreken wij de antivirale middelen die nu ingezet zijn en mogelijk ingezet kunnen gaan worden bij de behandeling van met ebolavirus geïnfecteerde patiënten. Daarnaast geven we een kort overzicht over twee vaccins die op dit moment als serieuze kandidaten worden gezien voor preventie van infectie. Op dit moment zijn de meeste van de antivirale middelen helaas niet beschikbaar. Het enige middel dat de Wereldgezondheidsraad beschikbaar stelt bij een bewezen positieve patiënt met ebolavirus is Favipiravir. Via het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu/ Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding kan geprobeerd worden om ZMapp te verkrijgen bij een bevestigde casus.
(Tijdschr Infect 2015;10(2):37-43)
Lees verder
Naar boven
