Kegelslakken, behorend tot de Conus-familie, staan al een tijdje in de belangstelling bij farmaceuten en artsen. Deze weekdieren die vooral in tropische wateren voorkomen produceren namelijk krachtige zenuwgiffen, bekend als conotoxines. Door een soort harpoen met dat gif af te vuren weten deze slakken vissen te verlammen om ze vervolgens op te eten. Maar het gif blijkt ook op mensen een krachtige werking te hebben. Elk jaar belanden snorkelaars en duikers in het ziekenhuis na het oppakken van de verkeerde schelp. En er zijn zelfs conus-schelpen die een dodelijk gif kunnen toedienen. Toch kan het gif van deze weekdieren de mensheid helpen. Gif van de Conus Nux zou wel eens de sleutel kunnen zijn voor een nieuw geneesmiddel tegen malaria, en potentieel zelfs tegen andere infectieziektes, zoals COVID-19.
Noodzaak voor effectieve behandeling
Malaria is een hardnekkige en moeilijk behandelbare ziekte, die jaarlijks zo’n 500 miljoen mensen wereldwijd treft, en meer dan 400.000 dodelijke slachtoffers maakt. De huidige antiparasitaire middelen blijken niet afdoende te zijn tegen malariaparasiet Plasmodium falciparum vanwege celadhesie die zelfs nog optreedt als de parasiet zelf al dood is. Een molecuul van de parasiet hecht zich aan levercellen, een ander hecht zich aan rode bloedcellen. Hoewel al een geruime tijd onderzoek wordt gedaan naar vaccins tegen malaria, blijken die tot dusver weinig bescherming te bieden. De roep om nieuwe, effectievere behandelmethoden is dus groot.
Onderzoekers van Florida Atlantic University hebben samen met wetenschappers van het National Institute of Standards and Technology in de V.S. ontdekt dat conotoxines uit de Conus Nux mogelijk ingezet kunnen worden tegen malaria. Onlangs werden hun studieresultaten gepubliceerd in wetenschappelijk vakblad Journal of Proteomics.
In het gif van de Conus Nux zitten stoffen die in staat zijn om de communicatie tussen eiwitten onderling en tussen eiwitten en polysachariden te verstoren, en zo celadhesie kunnen voorkomen. De onderzoekers denken dat dat principe niet alleen nuttig kan zijn bij het behandelen van malaria, maar ook van andere ziekten waarbij de interactie tussen eiwitten een hoofdrol speelt, zoals AIDS en COVID-19.
Goede kandidaten
Volgens mede-auteur en hoogleraar in biomedische wetenschappen Andrew Oleinikov zijn conotoxinen perfecte kandidaten voor het ontwikkelen van een op eiwitblokkade gebaseerde therapie. “Dat komt door de stabiliteit van de moleculen, de geringe afmetingen, de oplosbaarheid en de mogelijkheid tot intraveneuze afgifte, alsmede de afwezigheid van een immunogene respons. Conotoxines worden al tientallen jaren bestudeerd als het gaat om geneesmiddelen die zich op het centraal zenuwstelsel richten. Maar ze zouden ook onderzocht moeten worden voor vernieuwende behandelingen die interactie tussen parasiet en patiënt tegengaan. Meer onderzoek kan doorbraken opleveren bij auto-immuunziekten, kanker, nieuwe virusziekten en malaria.”
Er bestaan meer dan 850 soorten Conus-schelpen, die samen honderdduizenden neurotoxische moleculen produceren die stuk voor stuk een farmaceutisch potentieel in zich dragen. De Conus Nux komt voor bij de zuidkust van Costa Rica. In het gif van dit weekdier zitten 6 bestanddelen die bij in vitro experimenten veroorzaken dat eiwitten van de malariaparasiet Plasmodium falciparum zich niet langer kunnen hechten aan de gebruikelijke receptoren (de eiwitten CD36 en ICAM-1) en polysachariden.
Referenties
Naar boven
