Uit een analyse van bijna een half miljoen elektronische patiëntendossiers is een link naar voren gekomen tussen blootstelling aan influenza en andere veelvoorkomende virussen, en een verhoogd risico op het ontwikkelen van neurodegeneratieve aandoeningen zoals de ziekte van Alzheimer en Parkinson. De recent gepubliceerde studie vond maar liefst 22 associaties tussen virale infecties en neurodegeneratieve aandoeningen. In sommige gevallen leidde blootstelling aan een virus 15 jaar na de infectie nog tot een verhoogd risico op een hersenaandoening.
De vondst van een associatie tussen blootstelling aan het Epstein-Barr-virus en de ontwikkeling van multiple sclerose was opzienbarend, zeker met het oog op mogelijke impact van de corona-pandemie op de ontwikkeling van neurologische aandoeningen. Om de algemene aanwezigheid van een relatie tussen de blootstelling aan virussen en neurodegeneratieve ziekten te onderzoeken is een grootschalig onderzoek uitgevoerd.
Het patiëntencohort dat werd geanalyseerd in de exploratieve fase van de studie was afkomstig van FinnGen, een Finse nationale biobank waarin de genetische gegevens van meer dan 300.000 Finse individuen verzameld zijn. Vervolgens werd getracht de bevindingen die waren gedaan aan de hand van die dataset te bevestigen met behulp van de UKB-database, waarin de data van bijna een half miljoen inwoners van het Verenigd Koninkrijk verzameld zijn. In dit replicatiecohort werden 96.390 op leeftijd gematchte individuen zonder neurodegeneratieve aandoeningen geïncludeerd als controlegroep. Totaal werden zes neurodegeneratieve aandoeningen onderzocht: de ziekte van Alzheimer, amyotrofische laterale sclerose (ALS), algemene dementie, multiple sclerose, de ziekte van Parkinson en vasculaire dementie
De onderzoekers identificeerden in eerste instantie 45 virale blootstellingen die significant geassocieerd waren met een toegenomen risico op neurodegeneratieve ziekten. In het replicatiecohort werden 22 van deze associaties bevestigd. De sterkste gevonden associatie was tussen blootstelling aan virale encefalitis en de ziekte van Alzheimer. In het Finse cohort werd een dertig maal zo hoge kans gezien op het ontwikkelen van alzheimer (HR [95%-BI]: 30,72 [11,84-79,68]; p=1,89×10-12) bij blootstelling aan virale encefalitis. In de Finse studiepopulatie ontwikkelden 25 van de 406 individuen (5,9%) met virale encefalitis de ziekte van Alzheimer, terwijl de prevalentie in deze bevolking normaal gesproken <3% is. In het Engelse replicatiecohort werd 22 keer vaker alzheimer gezien na blootstelling aan virale encefalitis (HR [95%-BI]: 22,06 [5,47-88,94]; p=1,37×10-5). Blootstelling aan influenza waarbij pneumonie ontstond was daarnaast geassocieerd met vijf van de zes bestudeerde neurodegeneratieve ziekten. Er werd alleen geen associatie gevonden tussen influenza met pneumonie, en multiple sclerose. In deze studie werd wel de associatie vastgesteld tussen blootstelling aan het Epstein-Barr-virus en de ontwikkeling van multiple sclerose. Van de 22 ontdekte associaties bleven er 17 significant in stand tot 5-15 jaar na het plaatsvinden van de infectie. Geen enkele virale blootstelling was geassocieerd met een beschermend effect op het ontwikkelen van neurodegeneratieve ziekten.
Deze bevindingen bevestigen niet alleen de eerder ontdekte associatie tussen blootstelling aan het Epstein-Barr-virus en de ontwikkeling van multiple sclerose, maar leveren bewijs voor een bredere associatie tussen virale infecties en neurodegeneratieve ziekten. In de toekomst zal moeten blijken of de veelvoudige virale infecties die plaatsvonden tijdens de corona-pandemie bij gaan dragen aan een toegenomen prevalentie van neurodegeneratieve aandoeningen. Daarnaast zou uitgebreidere kennis over deze associaties potentieel kunnen leiden tot preventieve strategieën met betrekking tot neurodegeneratieve ziektes, bijvoorbeeld door mensen te vaccineren tegen de virussen die aangewezen worden als boosdoeners.
Naar boven
