Hoger overlijdensrisico bij mensen met hiv die helemaal geen of juist veel alcohol gebruiken

maart 2025 Wetenschap Chiara Uijtermerk

Een internationaal onderzoek, uitgevoerd door Stephen M. Ingle en collega’s aan de Universiteit van Bristol, Verenigd Koninkrijk, binnen de Antiretroviral Therapy Cohort Collaboration, heeft aangetoond dat alcoholgebruik bij mensen met hiv een J-vormige relatie heeft met sterfterisico. Dat houdt in dat zowel mensen met hiv die geen alcohol gebruiken als mensen met hiv die juist veel alcohol consumeren een verhoogd overlijdensrisico heeft. De resultaten, gepubliceerd in vaktijdschrift Alcohol: Clinical and Experimental Research, laten zien dat zowel geheelonthouders als zware drinkers een verhoogd sterfterisico hebben vergeleken met lichte drinkers.

Het onderzoek analyseerde gegevens van 83.424 mensen met hiv uit 14 cohorten in Europa en Noord-Amerika. Het alcoholgebruik werd gemeten vanaf zes maanden voor de start van een antiretrovirale therapie. In vijf cohorten werd het Alcohol Use Disorders Identification Test (AUDIT-C) gebruikt, terwijl in de overige cohorten verschillende meetmethoden werden gehanteerd. Om deze discrepanties te overbruggen, werd alcoholgebruik omgerekend naar grammen per dag op basis van land-specifieke standaarden.

Sterfterisico en alcoholgebruik

Uit de analyse bleek dat 27% van de deelnemers alcoholgebruik rapporteerde via AUDIT-C en 73% via andere methoden. Het mediane alcoholgebruik lag op 0,3 gram per dag, maar varieerde sterk per cohort. De onderzoekers stelden vast dat zowel geheelonthouding (aHR 1,46; 95% CI: 1,23–1,72) als zwaar alcoholgebruik (>61 gram per dag; aHR 1,92; 1,41–2,59) gepaard ging met een verhoogd sterfterisico ten opzichte van lichte consumptie (0,1–5,5 gram per dag).

De verhoogde sterfte onder geheelonthouders kan mogelijk worden verklaard door onderliggende gezondheidsproblemen, zoals vroegere verslavingsproblematiek of comorbiditeiten. De onderzoekers benadrukken dat verdere studies nodig zijn om de oorzaken achter deze associaties beter te begrijpen. Tegelijkertijd blijft overmatig alcoholgebruik een bewezen gezondheidsrisico, wat het belang van gerichte interventies onderstreept.

Nederlandse situatie

In Nederland leven naar schatting 25.240 mensen met hiv. De behandelrichtlijnen adviseren een combinatie van antiretrovirale therapieën, waarbij leefstijlfactoren, zoals alcoholgebruik, worden meegenomen in de zorg. Specifieke richtlijnen voor alcoholconsumptie bij MMH ontbreken, maar het onderzoek onderstreept de noodzaak van gepersonaliseerde adviezen op basis van individuele gezondheidsfactoren.

Referentie

Ingle SM, Trickey A, Lankina A, et al. Harmonization of alcohol use data and mortality across a multi‐national HIV cohort collaboration. Alcohol Clin Exp Res. 2025;49(2):407–417. https://doi.org/10.1111/acer.15522