Het is volop herfst, tijd voor warme truien en sjaals, en om de handen diep in de zakken te steken of handschoenen aan te doen. Maar sommige mensen lijken het wel altijd koud te hebben, hoe warm ze zich ook kleden en hoe hoog de thermostaat ook gezet wordt. Niet iets om zomaar te negeren: er kunnen allerlei medische oorzaken liggen achter koude rillingen, en sommige daarvan zijn ernstiger dan andere.
Mensen met bloedarmoede hebben een tekort aan rode bloedlichaampjes die organen en spieren van de broodnodige zuurstof voorzien. Daardoor voelen mensen zich vaak slap, moe, duizelig en kortademig. Maar het betekent vaak ook dat de extremiteiten van het lichaam, zoals handen en voeten, koud aanvoelen. Gelukkig is bloedarmoede goed vast te stellen en te behandelen, bijvoorbeeld door supplementen in te nemen of door bepaalde dingen te eten of juist te vermijden. Soms kan er een bloedtransfusie zijn, en daarnaast kan bloedarmoede ook het gevolg zijn van een andere, mogelijk ernstige aandoening of van een bepaalde medische behandeling.
Wie niet voldoende ijzer binnenkrijgt in de voeding of in de vorm van supplementen kan te maken krijgen met ijzerdeficiëntie, en dat is een belangrijke oorzaak van bloedarmoede. Soms is er sprake van een medische conditie die maakt dat je lichaam ijzer minder goed opneemt. De beste bron van ijzer is rood vlees, maar andere soorten vlees en vis bevatten eveneens veel ijzer. Wie liever niet-dierlijke bronnen zoekt kan hele granen, peulvruchten, paddenstoelen en donkergroene bladgroenten (spinazie!) eten, of producten die met ijzer verrijkt zijn zoals sommige soorten brood of zuivel.
Ook een tekort aan vitamine B12 kan leiden tot bloedarmoede, en dat veroorzaakt op zijn beurt weer koude handen en voeten. Vitamine B12 komt van nature veel voor in kippenvlees, vis en eieren. Daarnaast wordt vitamine B12 vaak toegevoegd aan bepaalde soorten brood en zuivel. Vitamine B12 wordt vaak ook als supplement ingenomen, al of niet in een multivitaminetablet. Bepaalde medische aandoeningen en medicijnen verminderen het vermogen om vitamine B12 op te nemen, en voor deze mensen zijn supplementen een uitkomst.
Wanneer de schildklieren niet voldoende hormonen produceren spreken we van hypothyreoïdie, niet te verwarren met hyperthyreoïdie waarbij de schildklier juist overactief is. Met een te lage schildklierhormoonspiegel worden mensen vaak veel gevoeliger voor kou. Daarnaast kunnen mensen last krijgen van chronische vermoeidheid, gewrichtspijn, droge huid, constipatie en gewichtstoename. Hypothyreoïdie kan veroorzaakt worden door allerlei factoren, zoals onderliggende aandoeningen of medische behandelingen. Doorgaans is hypothyreoïdie goed te behandelen met synthetisch schildklierhormoon.
Bij het fenomeen van Raynaud ervaren mensen plotselinge, tijdelijke aanvallen van koude, gevoelloze vingers of tenen. De vingers en tenen nemen daarbij een witte, paarse of rode kleur aan en lijken te tintelen en te gloeien. Na enkele minuten tot een uur nemen de verschijnselen weer af. Het fenomeen van Raynaud ontstaat wanneer bloedvaten in de handen en voeten overmatig reageren op kou en/of stress. De vaten vernauwen, wat maakt dat handen en voeten koud worden en een witte of blauwe tint aannemen. Wanneer de vaten weer verwijden en het bloed terugvloeit zorgt dat juist voor roodheid en dat tintelende gevoel. Mensen die roken hebben relatief vaker last van het fenomeen van Raynaud dan niet-rokers. In extreme gevallen kan een operatie nodig zijn om de vaten te verwijden.
De combinatie van langdurige hoge bloeddruk en diabetes kan de oorzaak zijn van nierklachten. Gifstoffen worden dan niet meer door de nieren uit het bloed gefilterd, en dat kan allerlei gevolgen met zich meebrengen. Verlaging van de lichaamstemperatuur is er daar een van, maar nierfalen kan ook leiden tot bloedarmoede.
Wanneer plaque zich ophoopt in de aderen van de benen –soms ook in de armen- dan vermindert dat de doorstroming van bloed. We spreken dan van perifere aderziekte (‘peripheral arterial disease’, PAD) of perifeer arterieel vaatlijden (PAV). Kenmerkend is dat deze aandoening zich doorgaans niet in beide benen tegelijk voordoet. Als een been veel kouder aanvoelt dan het andere, dan kan dat een symptoom zijn, zeker als dat gevoel gepaard gaat met pijn of een verdoofd gevoel. Schakel dan wel meteen medische hulp in, want er kan trombose in het spel zijn.
Mensen met anorexia nervosa zijn vaak erg mager. Het gemis van een laag lichaamsvet zorgt ervoor dat deze mensen het vaak snel koud hebben, en dat geldt vooral voor handen en voeten.
Het infuenzavirus zorgt voor symptomen die in het hele lichaam voelbaar zijn, te beginnen bij de neus, de keel en de longen. Ook hoofdpijn, spierpijn, hoestbuien en algehele malaise horen bij de griep. Griep gaat bovendien gepaard met koorts, die soms behoorlijk hoog kan zijn, en die gaan vaak gepaard met koude rillingen.
Als je het gevoel hebt dat je koude voeten hebt, maar ze voelen niet koud aan alsje ze aanraakt, dan is er mogelijk perifere neuropathie in het spel. Deze aandoening begint doorgaans in de tenen en werkt zich langzaam omhoog in de benen. De oorzaak van perifere neuropathie is zenuwschade, die mogelijk is veroorzaakt door een blessure of door een medische conditie zoals diabetes. Maar er kunnen ook infecties, vitaminegebrek of schadelijke chemicaliën in het spel zijn, of lever- of nierfalen. Afhankelijk van de oorzaak van de perifere neuropathie kan een behandeling gevonden worden.
Hypopituïtarisme is de medische naam van een tekort van een of meer hormonen die aangemaakt worden in de pijnappelklier ofwel hypofyse. Dat kan leiden tot bloedarmoede, verlies van eetlust en gewichtsafname. En zoals we al eerder zagen hebben zowel bloedarmoede als een gebrek aan lichaamsvet vaak tot gevolg dat mensen het eerder koud hebben. Hypopituïtarisme kan aangeboren of verworven zijn, bijvoorbeeld als gevolg van een tumor of een schedelfractuur.
Sommige geneesmiddelen hebben als bijwerking dat je het eerder koud hebt. Bètablokkers bijvoorbeeld: die reguleren de hartslag en dat kan ertoe leiden dat je last krijgt van koude handen en voeten. Meld zoiets altijd bij de dokter, misschien zijn er andere medicijnen of doseringen die deze bijwerking tegengaan.
Roken beschadigt op langere termijn de kleine bloedvaten in je lichaam en dat kan ertoe leiden dat je eerder koude handen en voeten hebt. En ook alcohol kan daarvoor zorgen, terwijl je misschien zou denken dat alcohol het tegenovergestelde effect heeft. Alcohol werkt immers vaatverwijdend. Maar naarmate meer bloed vanuit je kern naar je huid gaat neemt je totale lichaamstemperatuur juist weer af. De warmte verlaat je lichaam juist sneller omdat het bloed zo dicht onder het huidoppervlak stroomt, en uiteindelijk koel je dus sneller af.
Naar boven
