Een nieuwe gebruiksvriendelijke en goedkope test voor lepra is onlangs ontwikkeld door wetenschappers bij LUMC Leiden. De test meet vijf afzonderlijke biomarkers en kan ook ingezet worden om mensen met een verhoogd risico op de ziekte op te sporen. Het onderzoek werd gedaan door een team onder leiding van promovenda Anouk van Hooij.
Lepra is een bacteriële huid- en zenuwziekte die kan ontstaan na besmetting met de bacterie Mycobacterium leprae. Transmissie vindt zeer waarschijnlijk plaats via de luchtwegen. Bij 99% van de blootgestelde personen ontstaat er geen infectie of doen er zich geen ernstige ziekteverschijnselen voor. Maar bij een kleine groep mensen ontwikkelt zich lepra, en dat kan leiden tot zenuwschade en ernstige vervormingen van de handen, voeten en het gezicht.
Volgens Van Hooij is de immuunrespons bepalend bij het ziekteverloop. Niet elke patiënt vertoont dezelfde afweerreactie. Er zijn mensen waarbij de afweerreactie ontspoort, anderen vertonen juist een gebrekkige immuunrespons. Wie overigens denkt dat lepra alleen in armere landen rond de tropen voorkomt vergist zich: zelfs in Nederland zijn er mensen met lepra. Doorgaans gaat het dan om migranten die al in hun thuisland besmet zijn geraakt. Omdat de incubatietijd van lepra erg lang is kan het jaren, soms zelfs tientallen jaren duren voordat de ziekte zich manifesteert.
Er is geen echt geneesmiddel voor lepra, behandeling is doorgaans een combinatie van antibiotica. Dat kan effectief zijn, maar het is wel zaak om zo vroeg mogelijk met de behandeling te starten om onomkeerbare zenuwschade en misvormingen te voorkomen. Vroege diagnostiek is echter een uitdaging, juist omdat de ziekte lange tijd sluimerend aanwezig is en geen noemenswaardige symptomen veroorzaakt.
Van Hooij ging op zoek naar een test die niet alleen lepra kan vaststellen maar die ook makkelijk in gebruik is zonder dat er een laboratorium bij nodig is, en die daarnaast goedkoop is. Vijf biomarkers bleken samen in staat te zijn om zelfs leprapatiënten met maar heel weinig bacteriën identificeren. Deze vijf biomarkers zijn verwerkt in een gebruiksvriendelijke test. Er is niet meer dan een druppel bloed uit een vingerprik nodig, en een speciale reader geeft binnen een half uur de uitslag. Een test kan afgenomen worden in het huis van de patiënt of in een veldkliniek zonder dat er een lab nodig is. Tijdens testen met de Leidse lepratest in landen als China, Nepal en Brazilië, waar lepra endemisch voorkomt, bleek inderdaad dat lepra patiënten prima opgespoord konden worden.
Het plan is om de test nu te verfijnen zodat ook asymptomatische mensen, die nog geen infectieverschijnselen hebben, getest kunnen worden. Zo kan worden vastgesteld of voorspeld welke mensen na een blootstelling een grotere kans op lepra hebben. Eerder onderzoek had al aangetoond dat genetische verschillen mogelijk een factor kunnen zijn. De expressie van vier specifieke genen is betrokken bij de ontwikkeling van lepra. De eiwitten van deze genen kunnen wellicht als biomarker gebruikt worden in een nieuwe test. Dat kan een indicatie geven welke naasten van leprapatiënten extra gevolgd moeten worden op het ontwikkelen van lepra.
Meer informatie
Naar boven