Polio lijkt bezig aan wereldwijde terugkeer na ontdekking van virusdeeltjes in Londens rioolwater

november 2022 Preventie Diede Smeets

De internationale verspreiding van het poliovirus stelt alle landen bloot aan het risico op een uitbraak en is volgens de WHO een noodsituatie op het gebied van volksgezondheid van internationaal belang.1 Dit risico is nog groter in landen waar een geïnactiveerd poliovaccin wordt gebruikt, wat goede bescherming biedt tegen verlamming maar minder effectief de verspreiding van het virus tegengaat dan orale vaccins. Een studie die recentelijk werd gepubliceerd in het toonaangevende wetenschappelijk tijdschrift The Lancet had het doel om de aanwezigheid van het poliovirus in het rioolwater van Londen, het Verenigd Koninkrijk, te onderzoeken, om daarmee een beeld te krijgen van de verspreiding van het virus.2

In 2002 werd de Europese regio van de WHO uitgeroepen tot poliovrij.3 Maar omdat het poliovirus in andere delen van de wereld nog wel in aanzienlijke mate aanwezig is en er verspreiding lijkt plaats te vinden van virusdeeltjes afkomstig van geïnactiveerde poliovaccins in de afgelopen jaren blijft de bestrijding van het poliovirus een wereldwijde uitdaging voor de volksgezondheid.4 Daarmee zorgt het poliovirus volgens de WHO voor een noodsituatie op het gebied van volksgezondheid van internationaal belang.Meer dan 90% van alle vaccin-gerelateerde uitbraken van het poliovirus stammen af van de Sabin 2-stam van het virus en deze uitbraken vinden grotendeels plaats in gebieden met een lage vaccinatiegraad.5

Virus in het rioolwater

In Londen werden monsters genomen van het rioolwater volgens de methoden die aanbevolen worden door de WHO. Dit hield in dat het rioolwater werd geconcentreerd, de geïsoleerde virusdeeltjes in een celkweek vermeerderd werden en de virusdeeltjes vervolgens gekarakteriseerd werden. Daarnaast gebruikten de onderzoekers methodes om direct de deeltjes te detecteren en werd de genetische opmaak van de virusdeeltjes geanalyseerd.

Tussen 8 februari en 4 juli 2022 werden 52 achtereenvolgende monsters verzameld in Londen. In 21 van deze monsters werden in totaal 118 genetisch-gerelateerde poliovirusdeeltjes gevonden die leken op het type virus dat gebruikt wordt voor het Sabin 2-vaccin. Door het aantal inspectielocaties in de omgeving uit te breiden kon worden gezien dat de transmissie van het virus vooral in een aantal wijken in het noorden en oosten van Londen plaatsvond. Dit zijn stadsdelen waar veel inwoners van Afrikaanse en Caribische afkomst wonen.

Sneller ingrijpen

Door dit onderzoek konden potentiële uitbraken van het poliovirus eerder worden opgespoord in Londen, waardoor er snel ingegrepen kon worden om zo de volksgezondheid veilig te stellen, bijvoorbeeld door toegenomen aandacht voor de aanwezigheid van het poliovirus en door het opzetten van een nieuwe vaccinatiecampagne met een geïnactiveerd poliovaccin bij kinderen tussen 1 en 9 jaar oud.

Daarnaast bleek uit de genetische analyse van de virusdeeltjes dat er transmissie plaatsvond van een virus dat deels bestaat uit poliovirus en deels uit een ander type C enterovirus, waar het poliovirus ook onder valt. Dit gecombineerde virus is eerder ook al ontdekt in Israël en de Verenigde Staten.

Referenties

  1. WHO. Statement of the thirty-second Polio IHR Emergency Committee. WHO 2022. Bezocht op 25/10/2022 via https://www.who.int/news/item/24-06-2022-statement-of-the-thirty-second-polio-ihr-emergency-committee.
  2. Klapsa D, Wilton T, Zealand A, et al. Sustained detection of type 2 poliovirus in London sewage between February and July, 2022, by enhanced environmental surveillance. Lancet 2022;S0140-6736:01804-9.`
  3. WHO. Certification of poliomyelitis eradication – European Region. Morb Mortal Wkly Rep 2002;51:572-74.
  4. Alleman MM, Jorba J, Henderson E, et al. Update on vaccin-derived poliovirus outbreaks – worldwide, January 2020-June 2021. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2021;70:1691-9.
  5. Lickness JS, Gardner T, Diop OM, et al. Surveillance to track progress toward polio eradication – worldwide, 2018-2019. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2020;69:623-9.