Legionella is een bacterie die zich in water verspreidt en die de veteranenziekte kan veroorzaken, een ernstige longinfectie. Deze bacterie gedijt goed in warme waterbronnen zoals douches, bubbelbaden en airconditioningsystemen. Tijdens en na vakanties, wanneer gebouwen en leidingen lange tijd niet worden gebruikt, kan stilstaand water in leidingen en reservoirs een ideale omgeving bieden voor de groei van legionella. Minder bekend is dat de legionellabacterie ook in tuinaarde kan zitten.
De prevalentie van legionella varieert per land en regio. In Nederland zijn er jaarlijks ongeveer 500 meldingen van legionellagevallen, vaak geassocieerd met besmette waterbronnen zoals koeltorens. Daarnaast zijn er zo’n 100 tot 150 Nederlanders die in het buitenland besmet raken, meldt het RIVM. Maar de werkelijke aantallen liggen waarschijnlijk veel hoger, omdat legionella vaak erg lijkt op een griep, en lang niet iedereen ermee naar de dokter gaat.
Iedereen herinnert zich nog de legionella-uitbraak tijdens de Westfriese Flora in Bovenkarspel in 1999. De bacterie verspreidde zich daar via een bubbelbad in een bloemententoonstelling. Ongeveer 200 mensen werden ziek en 32 mensen overleden aan de gevolgen van veteranenziekte. Die uitbraak leidde tot strengere regelgeving voor de controle en preventie van Legionella in Nederlandse gebouwen en waterbronnen.
Om legionellabesmetting te voorkomen, is regelmatig onderhoud van waterleidingen, kranen en douches van cruciaal belang. Bij langdurige afwezigheid, zoals na vakanties, is het belangrijk om het water goed door te spoelen om stilstaand water te verwijderen. Ook moeten waterbronnen regelmatig worden gereinigd en gedesinfecteerd. Een vaccin tegen legionellabesmetting is er nog niet.
De meeste mensen worden niet ziek na een besmetting met de legionellabacterie. Maar als dat wel gebeurt spreken we van legionellose of veteranenziekte, en die openbaart zich doorgaans als een stevige griep. Dat gebeurt doorgaans tussen 2 en 10 dagen na besmetting. Symptomen zijn hoge koorts, hoesten, kortademigheid, spierpijn en vermoeidheid. Heel soms veroorzaakt de legionellabacterie een ernstige longontsteking. Deze longontsteking kan zo ernstig verlopen dat mensen eraan kunnen overlijden. Longontsteking door de legionellabacterie komt bijna nooit voor bij mensen die jonger zijn dan 40 jaar. De veteranenziekte is niet van mens op mens overdraagbaar.
Als er sprake is van longontsteking als gevolg van een legionellabesmetting, is doorgaans opname in het ziekenhuis en behandeling met antibiotica nodig. Na ziekte kan het lang duren voordat iemand zich weer helemaal goed voelt. In Nederland overlijdt circa 2 tot 10% van de patiënten met een legionellalongontsteking. Vooral bij mensen op hoge leeftijd is de kans op overlijden groter. Maar ook mensen een verminderde afweer door bijvoorbeeld een chronische ziekte, mensen die afweerremmende medicijnen gebruiken en rokers behoren tot de risicogroep.
Mensen raken meestal besmet met de legionellabacterie tijdens het douchen of tijdens het sproeien van water. Wanneer minuscule vochtdeeltjes die de bacterie bevatten worden verneveld kunnen ze makkelijk ingeademd worden en in de longen terechtkomen. Daarom zijn ook jacuzzi’s, sauna’s, luchtbevochtigers, ‘natte koeltorens’ en apneu-apparaten potentiele bronnen van besmetting. Drinken van besmet water is op zich niet gevaarlijk.
In de nasleep van de legionella-uitbraak van Bovenkarspel in 1999 zijn er strakke protocollen opgezet om herhaling te voorkomen. Zodra in Nederland de GGD een legionellamelding ontvangt wordt direct nagegaan op welke manier hij of zij besmet kan zijn geraakt, soms worden hier ook monsters in huis voor afgenomen. Met deze bronopsporing wil de GGD voorkomen dat meer mensen ziek worden. Ondanks dit onderzoek blijft bij veel patiënten de bron van de besmetting onbekend.
Meer informatie
Bezoek de pagina van het RIVM over legionella
Lees ook de pagina van de GGD over legionella tijdens en na de vakantie
Naar boven
